کاتالوگ ها

CATALOGS

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

مشاهده و دانلود کاتالوگ

معرفی قم

قُم ( تلفظ ^{راهنما·اطلاعات}) (پارسی میانه: کُنب ^[۴]) (در زبان انگلیسی: Qom) کلانشهری است که در ۱۲۰ کیلومتری جنوب تهران پایتخت ایران واقع شده‌ است. این شهر در کنار رودخانهٔ قمرود و در دشت قم قرار دارد. کلانشهر قم مرکز استان قم و شهرستان قم است. جمعیت کلانشهر قم طبق سرشماری ۱۳۹۵ ، ۱٬۲۰۱٬۱۵۸ نفر بوده و هفتمین کلانشهر ایران است. بر مبنای آخرین داده های جغرافیایی طول شهر قم حدوداً ۲۶ کیلومتر می باشد. ^{[۵][۶][۷][۸]} بیشتر ساکنان قم شیعه دوازده‌امامی هستند و تعدادی از اقلیت‌های دینی زرتشتی و مسیحی در شهر ساکنند.^{[۹][۱۰][۱۱]} طبق تحقیقات انجام شده براساس، افزایش جمعیت قم در سال‌های گذشته نشان می‌دهد ، قم تا سال ۱۴۰۵ ، ۱,۵۰۲,۰۰۰ جمعیت خواهد داشت و تا سال ۱۴۱۰، چهارمین شهر پرجمعیت ایران خواهد شد.

به شهر قم لقب‌های فراوانی نسبت داده می‌شود عناوینی چون: حرم اهل بیت، شهر علم، استراحتگاه مؤمنین، دارالموحدین و شهر کریمهٔ اهل بیت و عُشِ آل محمد (آشیانه آل محمد) یاد می‌کنند.^[۱۲][۱۳]

قم پایتخت فرهنگی جهان شیعه^[۱۴] و پایتخت دوم ادبیات کودک و نوجوان ایران،^[۱۵] قطب تولید معارف دینی در ایران،^[۱۶][۱۷] قطب تولید مطالب اسلامی،^{[۱۸][۱۹][۲۰]} یکی از قطب‌های تولید مسائل دینی در ایران،^[۲۱] یکی از قطب‌های انتشار کتاب پس از تهران^[۲۲][۲۳] و بزرگ‌ترین قطب انتشار کتاب‌های دینی در خاورمیانه^[۲۳] نیز شناخته می‌شود. قم یکی از شهرهای مهاجرپذیر ایران است تعداد زیادی از اتباع افغانستانی و پاکستانی و عرب در قم مهاجر هستند.

سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران این شهر را «مادر نظام جمهوری اسلامی» نامیده‌است.^[۲۴][۲۵] حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق ایران نیز قم را «یکی از مراکز نشر آثار و معارف اسلام و شیعه در جهان» خوانده‌است.^[۲۶]

این شهر مدفن فاطمه معصومه دختر موسی بن جعفر، پیشوای هفتم شیعه و به‌طور سنتی محل اقامت بسیاری از روحانیون بلندپایهٔ شیعه بوده‌ است^{[۲۷][۲۸][۲۹]} اهمیت زیارتی این شهر در درجهٔ نخست مربوط به مرقد فاطمه معصومه بوده و سپس به دلیل وجود مزارهای متعدد علویان و نوادگان امامان و همین‌طور مسجد جمکران است. این شهر پس از مشهد دومین شهر زیارتی ایران است. جداشدن عتبات عالیات از ایران و پیوستن آن به امپراتوری عثمانی از یک سو و دور بودن مشهد از نواحی مرکزی ایران باعث شده که قم از دوره صفویه به بعد پذیرای زائران بیشتری باشد.^[۳۰]

قیام‌ها و شورش‌های پیاپی مردم قم باعث شده تا این شهر در طول تاریخ بارها توسط حاکمان و فرمانروایان ویران شده و از نو آباد شود . ظرفیت و پتانسیل صنعتی قم در بخشهای مختلف بسیار مناسب است. برای مثال می‌توان به صنعت مبلمان ومنبت اشاره کرد.^[۳۱]

نام[ویرایش]

قم در ابتدا محل سکونت اقوامی از زرتشتیان بوده که مِمجان نامیده می‌شده‌است.^[۳۲]

در کتاب تاریخ قم، تألیف «حسن بن محمد بن حسن قمی» در بیان علت نام‌گذاری شهر چنین آمده‌است:

«شهر قم را، بدین علت قم نامیدند که محل جمع شدن آب‌ها و آب انار بوده‌است و آب در آن جا جمع می‌شده و آن را هیچ منفذ و رهگذری نبوده، در اطراف آن جا علف و گیاهان و نباتات فراوان می‌روییده‌است و در عرب، جمع شدن آب را قم گویند؛ که بعضی آن را با قمقمه (معرب کمکم) هم‌معنی دانسته‌اند و گلاب پاش را نیز نوعی از قمقمه وصف کرده‌اند و جمع آن را قماقم نامیده‌اند؛ با این تفاوت که وقتی در آن نواحی علف زار و سبزه زار زیاد می‌شد، چوپانان برای چرانیدن گوسفندان خود، برگرد علف زارها خیمه می‌زدند و خانه‌هایی را بنا می‌کردند و خانه‌های ایشان را در فارسی، کومه نامیدند و به مرور زمان کومه تبدیل به کُم شد؛ پس آن را معرب گردانیده و قم نامیدند. ریشه نام این شهر به «کومه» به معنای اتاقک‌های کلبه‌مانندی که چوپانان برای استراحت می‌ساختند، بازمی‌گردد. با الهام از واژه «کومه» این شهر به نام «کُم» خوانده شد».^[۳۳][۳۴]

قُم تلفظی از نام کُم است که اعراب آن را به صورت امروزی درآوردند.^[۳۳]

جغرافیا[ویرایش]

موقعیت[ویرایش]

قم در مرکز ایران ودر مجاورت دریاچه نمک قم قرار گرفته و مرکز استان قم است.^[۳۵]

Wikimedia | © OpenStreetMap

موقعیت قم در نقشه ایران

	گرمسار، سمنان، مشهد	تهران، کرج، فرودگاه بین‌المللی امام خمینی	ساوه، قزوین
	قنوات، دریاچه نمک		تفرش، فراهان و همدان
		قم
	آران و بیدگل، کاشان، یزد	اصفهان، شیراز	اراک، سلفچگان

زمین‌شناسی[ویرایش]

از نظر زمین‌شناسی ناحیه‌ای که امروزه شهر قم در آن قرار دارد متعلق به دو دورهٔ ترشیاری و کواترنر است.^[۳۶] این شهر در کنار رودخانهٔ قمرود و دشت قم قرار دارد. دشت قم مهم‌ترین دشت استان قم بوده و محل استقرار شهر قم و قطب کشاورزی و صنعتی استان محسوب می‌گردد. خاک شهر قم از نوع ماسه ای است که بیشتر حاصل رسوبات قمرود است و میزان نمک در آن زیاد است، طوری که بسیاری از خاک قم و اطراف آن شوره‌زار است.^[۳۷][۳۸]

آب و هوا[ویرایش]

اقلیم آب و هوایی قم به طور کلی از نوع معتدل و خشک است، هر چند که به علت نوسانات دمایی بسیار زیاد و شدید فصلی، تابستان‌هایش بسیار گرم و زمستان‌هایش بسیار سرد است؛ اما در مجموع و با لحاظ کردن میانگین دمای سالانه که ۱۸٫۲ درجه سلسیوس می‌باشد کاملاً معتدل محسوب می‌شود. (از نظر اکثر اقلیم شناسان برجسته و همچنین بر طبق نظرسنجی از عموم مردم در اقصی نقاط جهان، کلیه‌ی شهرها و نقاطی که میانگین دمای سالانه‌ی آنها در حدود ۱۸ درجه‌ی سلسیوس باشد، به عنوان متعادل ترین مناطق کره‌ی زمین شناخته می‌شوند.) قم به‌طور میانگین ۹۳۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، با شیب ملایمی از طرف جنوب به طرف شمال شهر؛ به همین علت میانگین دمای جنوب شهر قم یک درجه‌ی سلسیوس از مناطق شمالی شهر خنک تر است. از نظر دمایی بهترین زمان برای سفر به این شهر در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.^[۳۹] میانگین بارش سالیانه‌ی شهر قم در حدود ۱۵۰ میلی‌متر است، که مهم‌ترین علل این کمبود بارش در موارد زیر خلاصه شده:

۱. حاکمیت توده هوای پرفشار جنب حاره‌ای در قم و دیگر استان‌های کشور و جلوگیری از وزش بادهای مرطوب غربی.
۲. دوری از دریاها و منابع رطوبت.
۳. وجود رشته کوه‌های زاگرس به عنوان مانعی برای رسیدن بادهای مرطوب غربی به قم.
۴. پایین بودن میانگین ارتفاع شهر قم.^[۳۹]

خشکسالی‌های پیاپی، عمده ویژگی آب و هوای شهر قم و استان قم در سال‌های گذشته بوده‌است.^[۳۱]

تأمین آب قم[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: انتقال آب الیگودرز به قم

پس از اجرای طرح انتقال آب از سرشاخه دز به قم که رسانه‌های ایران از آن با عنوان کلی و مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم» نام می‌برند که این طرح تأمین‌کننده اصلی آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهرهای گلپایگان، خمین، محلات، نیم‌ور، ساوه و قم است.^{[۴۶][۴۷][۴۸]} به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آب‌های دنیا است.^[۴۹]
در مجموع ظرفیت انتقال و جمع‌آوری آب در این طرح ۲۳ متر مکعب بر ثانیه‌است در حالی که بیشترین میزان آبی که از سد کرج به تهران می‌آید ۱۱ متر مکعب بر ثانیه بوده و ظرفیت سامانه یادشده بیش از دو برابر آب انتقالی از سد کرج به تهران است. این سامانه سالیانه ۱۸۳ میلیون متر مکعب آب به پشت سد کوچری منتقل می‌کند. ظرفیت نهایی انتقال آب در این پروژه ۵۰۰۰ لیتر در ثانیه‌است.^[۵۰][۵۱] مقدار انتقال آب برای افق سال ۱۴۱۰ به ۲۴۰ میلیون مترمکعب می‌رسد که مطالعات آن در حال انجام است.^[۵۰][۵۲]

اعتراض‌ها و خسارت‌ها

انتقال آب از شرق لرستان به شهرهای گلپایگان، خمین، محلات، نیم‌ور، ساوه و قم باعث پایین رفتن شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن چاه‌های آب این منطقه شده‌است. بیش از ۶۰ حلقه چاه خشک شده و ۱۷۱ حلقه از چاه‌های منطقه نیز در آستانه خشکیدن قرار دارند، اما تاکنون حقابه یی برای این روستاها در نظر گرفته نشده‌است.^[۵۳] این طرح درحالی برای استان‌های دیگر هدف‌گذاری شده‌است که ۸۹۲ روستای مشکل آب آشامیدنی دارند و ۶۸ هزار جمعیت روستایی این به وسیله تانکر آب‌رسانی می‌شوند.^{[۵۴][۵۵][۵۶]} از سوی دیگر نام‌گذاری این طرح به عنوان مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم» و همچنین نام‌گذاری پروژه ساخت و اجرای این طرح با نام پروژه قمرود باعث واکنش‌هایی در میان مردم شد. خشک شدن چاه‌ها و چشمه‌ها علاوه بر خسارات بسیاری که به بخش کشاورزی وارد کرده‌است باعث از بین رفتن مجتمع‌های پرورش ماهی شده‌است.^[۵۷]
این پروژه تنها پروژه ایران است که کلنگ آن برای آنکه باعث مطالبه‌ای از سوی مردم نشود به جای مبدأ در مقصد طرح به زمین زده شده‌است.^[۵۵]

نهفتنآب و هوای قم
	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مـــــه	ژوئـن	ژوئیـه	اوت	سپتامبر	اکتبـر	نوامبر	دسامبر	سـال
گرم‌ترین C°	۲۶	۲۴	۳۲	۳۷	۴۰	۴۴	۴۶	۴۷	۴۲	۳۶	۲۹	۲۳	۴۷
میانگین گرم‌ترین‌ها C°	۹	۱۲	۱۸	۲۶	۳۱	۳۷	۴۰	۳۹	۳۵	۲۷	۱۹	۱۲	۲۵٫۵
میانگین سردترین‌ها C°	−۲	۰	۵	۱۰	۱۵	۲۰	۲۳	۲۲	۱۶	۱۳	۵	۰	۱۰٫۵
سردترین C°	-۱۹	-۸	-۵	۱	۵	۱۳	۱۸	۱۵	۱۰	۵	-۴	-۷	-۱۹
بارش mm	۱۷	۲۲	۲۷	۱۲	۱۱	۲	۰	۰	۱	۱۰	۱۱	۲۲	۱۳۵
منبع: سالنامه آماری استان قم. فصل اول. سرزمین و آب و هوا[۵۸] ژانویه ۲۰۱۰

مخاطرات طبیعی[ویرایش]

در قم خطر وقوع سیل، زلزله، خشک سالی و طوفان شن وجود دارد.^[۵۹]

سیل به علت عبور رودخانه قمرود از مرکز شهر، زلزله به علت وجود گسل در جنوب شهر قم، خشک سالی به علت آب و هوای کویری.^[۵۹]

مسائل زیست‌محیطی[ویرایش]

قم تنها کلان‌شهر ایران است که با مشکل آلودگی هوا روبرو نیست.^[۶۰][۶۱] گسترش بیابان‌ها و ریزگردهای حاصل از آن در شرق شهر، آلودگی ناشی از تخلیه نخاله‌های ساختمانی و آلودگی صوتی از مسائل زیست‌محیطی شهر قم هستند.^{[نیازمند منبع]}

مهاجرپذیری[ویرایش]

قم یکی از مهم‌ترین مقاصد مهاجرت در ایران است. بیشتر مهاجران را طلبه‌های حوزه‌های علمیه و مراکز علمی و دانشگاهی، اتباع کشورهای همسایهٔ ایران مثل عراق، سوریه، لبنان، افغانستان و کارگران شاغل تشکیل می‌دهند که بسیاری از آنان به همراه خانواده‌های خود به قم مهاجرت می‌کنند.^[۶۲][۶۳]